Zwanenmeer: het verhaal

Hoe zat het ook al weer?

Het Zwanenmeer vertelt het dramatische verhaal over de liefde tussen Prins Siegfried en Odette. Om even het geheugen op te frissen, is hier de samenvatting van het verhaal terug te lezen.

In het kasteel

Prins Siegfried wordt op zijn verjaardagsfeest aan het koninklijke hof gedwongen door zijn ouders uit de aanwezige meisjes een bruid te kiezen. Hij is boos en verdrietig omdat hij niet uit liefde en vrije keuze een vrouw mag uitzoeken en verlaat het bal om in het bos buiten te gaan jagen om zijn zinnen te verzetten.

Het zwanenmeer

Hij ziet een vlucht zwanen overvliegen, volgt ze naar de rand van een meertje in het bos en richt zijn boog. Als hij er een in het vizier heeft schiet hij niet, want voor zijn ogen verandert de zwaan in een prachtige jonge vrouw gekleed in een witte jurk van zwanenveren. Hij benadert haar en de twee dansen samen. Het meisje vertelt hem dat zij prinses Odette is die met haar gezellen ontvoerd is door een boze tovenaar, Von Rothbart, die de meisjes betoverd heeft zodat zij overdag zwanen zijn en alleen 's nachts weer tijdelijk meisjes worden. Ze verblijven 's nachts bij het meer in het bos dat gevormd is door de tranen van de ouders van Odette toen die hoorden van de ontvoering. Siegfried wordt verliefd op Odette, zweert eeuwige trouw aan haar en wil dat door een huwelijk bezegelen. Dit is de enige manier om de betovering van Von Rothbart te verbreken. De tovenaar verschijnt ten tonele en Siegfried dreigt hem te doden maar Odette komt tussenbeide. Als Von Rotbart zou sterven voordat de betovering verbroken is, kan deze niet meer ongedaan worden gemaakt. De prins keert terug naar het bal in het koninklijk kasteel.

Het bedrog

In het kasteel verschijnt even later ook Von Rotbart in vermomming samen met zijn eigen dochter Odile, die er identiek aan Odette uitziet behalve dat haar verenkleed zwart is in plaats van wit. De prins denkt dat het Odette is en danst met haar. Hij stelt haar voor aan de hofhouding en verklaart dat hij met haar wil trouwen. Op dat moment kijkt hij om en ziet dat de echte Odette inmiddels ook gearriveerd is en realiseert zich dat hij een vreselijke vergissing heeft gemaakt maar het is te laat, hij is haar door zijn verklaring niet trouw gebleven en de betovering is niet ongedaan gemaakt.

Verschillende eindes

Op dit moment in het ballet zijn er verschillende versies ontstaan hoe het verder gaat. In de originele uitvoering, zich beiden realiserend dat de betovering nimmer verbroken kan worden, plegen Siegfried en Odette samen zelfmoord door in het meer te springen en zichzelf te verdrinken. Ook Von Rothbart sterft als resultante omdat hij door hun keuze voor de dood de macht over hen is verloren. Dit zelfmoordelement kwam uit de romantische traditie van onmogelijke relaties waarin een of beide partners dan kozen voor de dood. In latere versies zijn er vele variaties ontstaan op dit slot, ook ingegeven door het onherroepelijke van de tragiek die het publiek emotioneel ontzette omdat een sprookje toch per definitie een gelukkig einde behoort te kennen. De slotscènes zijn zo wereldwijd gaan variëren van positief romantisch tot tragisch romantisch met vele tussenvormen. Soms is er een slotgevecht geënsceneerd tussen de tovenaar en de prins waarin de prins overwint door één van de zwanenvleugels van de tovenaar te breken waardoor de betovering alsnog verbroken wordt en Odette haar zwanengedaante kwijtraakt. Deze versie wordt vaak heden ten dage gekozen door gezelschappen in voorstellingen die mede op kinderen gericht zijn. Soms wordt gekozen voor de gezamenlijke zelfmoord in het meer, maar is er een slotscène toegevoegd waarin de twee geliefden hand in hand naar de hemel oprijzen. Maar ook is er een slotscène waarin de prins alleen te zien is, in diepe droefenis verzonken nadat Odette weer voor eeuwig een zwaan is geworden en is het element van de gezamenlijke zelfmoord helemaal verlaten.

Het Zwanenmeer is op zondag 27 januari 2013 om 15.00 uur te zien in Schouwburg Almere.