Interview: De Huisvrouwmonologen

Henriëtte Tol, Lotje van Lunteren en Noortje Herlaar brengen een ode aan de huisvrouw.

De huisvrouw bestaat niet meer. Althans, niemand noemt zich meer zo: het is tegenwoordig zelfs een scheldwoord. Genoeg reden voor Sylvia Witteman om een komisch toneelstuk over deze groep vrouwen te schrijven: De Huisvrouwmonologen. En nee, de voorstelling is echt niet alleen leuk voor vrouwen. “Anekdotes over gestuntel met het strijken en opvouwen van was zijn voor mannen net zo herkenbaar.”

Een halve eeuw geleden noemde 98 procent van de vrouwen zichzelf nog vol trots huisvrouw. Maar die tijd ligt nu ver achter ons. Ja, een kwart van alle vrouwen heeft er nog steeds een dagtaak aan om het huishouden te runnen en het gezin te verzorgen. Maar ze weigeren zich huisvrouw te noemen: 'zorgmoeder' of 'thuisblijfmoeder' klinken eervoller, vindt de Nederlandse vrouw anno 2013.

Koren op de molen van schrijfster Sylvia Witteman, van wie het oeuvre voornamelijk bestaat uit komische observaties uit haar eigen huishouden van Jan Steen. De schrijfster levert met De Huisvrouwmonologen haar eerste toneelstuk af. We volgen de levens van drie vrouwen: Gijsje (27), Saskia (41) en Elise (60). Elise is de moeder van Gijsje, Saskia is hun nicht. Ze bespreken op openhartige en grappige wijze elkaars leven en huishouden in een periode dat voor alle drie de vrouwen het leven een belangrijke wending in petto heeft.

Bulderlach
Actrice Henriëtte Tol, die de oudste dame uit het gezelschap speelt, vindt het heerlijk om een zaal elke avond ongegeneerd te laten lachen. “We hebben al een paar zalen gehad die echt van bulderlach naar bulderlach gingen”, vertelt ze vrolijk. “Je merkt toch dat veel van onze verhalen voor het publiek erg herkenbaar zijn.” Bovendien hadden de drie vrouwen op het podium vanaf de eerste ontmoeting een natuurlijke klik. “We stralen uit dat wij er zelf enorm veel lol in hebben. Zoiets kan je niet spelen. Het publiek voelt het direct als je zo´n gevoel van saamhorigheid niet meent.”

Tol, bekend uit hitseries als Bloedverwanten en Keyzer en De Boer Advocaten, wist zelf een succesvolle carrière zonder problemen te combineren met een gezin. “Het is een kwestie van prioriteiten stellen”, denkt de actrice. “En van goede afspraken maken. Mijn man en ik hebben er bijvoorbeeld altijd voor gezorgd dat een van ons tweeën er thuis was voor onze dochter. De ene keer betekende dat dat ik een klus moest laten schieten, een andere keer moest hij op carrièregebied wat water bij de wijn doen. Dat heeft ons nooit echt moeite gekost.”

Beter schrobben
Datzelfde geldt voor Lotje van Lunteren, die de rol van nicht Saskia speelt. “Mijn moeder heeft zelf ook altijd gewerkt”, vertelt ze. “Dus ik heb er nooit aan getwijfeld dat ik werk en huishouden zou kunnen combineren.” Dat neemt niet weg dat ze zelf haar grootste criticus is. “We proberen in het stuk er uiteindelijk ook voor te pleiten dat vrouwen wat meer mededogen voor zichzelf hebben. Je vouwt de was misschien niet altijd recht op en misschien had je liever de wc vaker goed geschrobd. Maar de enige die zich daar druk over maakt ben jijzelf, echt niet je kinderen.”

De actrice werd landelijk bekend dankzij serieuzere rollen in series als Bernhard - Schavuit van Oranje en recent De ontmaskering van de vastgoedfraude. “Er is natuurlijk een groot verschil tussen het spelen van komedie of drama”, knikt ze. “Maar ook een komisch stuk als dit moet je heel serieus spelen. De grappen komen vooral voort uit de teksten en de chemie tussen de drie vrouwen. Je moet ervoor waken dat je spel niet te dik aanzet. En je moet de grappen niet te snel achter elkaar maken. Het publiek moet wel de tijd hebben om even uit te lachen als een bepaalde zin of een scene zich daar voor leent.”

Musicalactrice
De jongste van het trio is Noortje Herlaar, die haar pad na rollen in grote musicals als Mary Poppins en Saturday Night Fever bewust aan het verbreden is. “Veel mensen denken dat dit mijn eerste toneelstuk is”, lacht ze. “Ik heb wel eerder in kleinere producties gespeeld. Maar ik maak niet veel onderscheid tussen musicals of andere theaterproducties. Ik ken collega’s die het enorm missen als er geen zang of dans in een stuk zit. Maar ik heb dat niet: ik wil vooral een verhaal vertellen.”

Herlaar, die komend najaar ook te zien zal zijn als Liesbeth List in een tv-serie over het leven van Ramses Shaffy, vindt het overigens wel een uitdaging dat ze in De Huisvrouwmonologen de vierde wand mag doorbreken. Elke avond betrekt ze een paar keer heel actief het publiek bij de voorstelling. “Dat is wel heel erg spannend”, knikt ze. “En dat maakt letterlijk elke voorstelling anders. Iedere zaal geeft andere antwoorden waar wij als actrices op in moeten springen.” Sowieso is dit een voorstelling waarin niet alles van tevoren vast lag, zoals dat wel bij grote musicals het geval is. “We hadden alleen de tekst”, vertelt Herlaar. “Hoe we ons verder op het podium bewegen, of wanneer we teksten wilden afwisselen met liedjes, mochten we van regisseur Geert Lageveen allemaal zelf invullen.”

Hoopvolle gedachte
Waar de vrouwen het alle drie volmondig over eens zijn: De Huisvrouwmonologen is zeker geen voorstelling waar alleen vrouwen plezier aan kunnen beleven. “Je merkt wel dat mannen op een andere manier naar het stuk kijken”, vindt Henriëtte Tol. “Maar uiteindelijk zijn anekdotes over gestuntel met de afwas of het strijken van kleren voor hen net zo herkenbaar. En mannen doen ook graag heel actief mee met het stuk. Ze zijn heel eager om hun vinger op te steken als we het publiek vragen of ze wel eens bepaalde situaties rond het huishouden hebben meegemaakt.”

En onder alle grappen en grollen zit wel degelijk een diepere boodschap verscholen, beaamt ook Herlaar. “Onder de oppervlakte snijdt het stuk best elementaire vragen aan. Hoe wil je als modern mens je leven inrichten? Dat is een thema dat echt niet alleen voor vrouwen een probleem anno 2013.” De personages gaan daar alle drie op een heel andere manier mee om. “Maar de uiteindelijke conclusie is dat respect, liefde en vriendschap je uiteindelijk door alle moeilijke situaties heen weten te slepen”, voegt Tol daar aan toe. “Dat vind ik een mooie, hoopvolle gedachte waar veel mensen zeker in dit soort lastige tijden best steun aan kunnen hebben.”

door Robbert Blokland


De Huisvrouwmonologen
do 23 mei | 20.15 uur
Kaarten bestellen
vooraf ladies night in de entreehal (gratis toegankelijk)