Interview: Dolf Jansen over zijn Oudejaarsconference 2014

Wie naar de oudejaarsvoorstelling De Nieuwsjager gaat kijken, hoeft zich bij het betreden van de zaal geen moment af te vragen wat voor Dolf Jansen het moment van het jaar was. Over de hele breedte en hoogte van het podium zweeft Robin van Persie in full colour naar zijn bejubelde doelpunt toe. Tegen die magische achtergrond speelt Dolf Jansen één van zijn beste voorstellingen die hij tot nu toe heeft gemaakt.

Dolf Jansen geeft zijn oudejaarsvoorstelling 2014 de titel De Nieuwsjager mee. Het is een naam die de vraag oproept of de cabaretier nog wel gewoon naar het nieuws kan kijken, zonder op zoek te zijn naar materiaal voor een nieuwe show. Desgevraagd ontkent Jansen deze vorm van beroepsdeformatie ten stelligste. “Het is eigenlijk eerder andersom: eerst word ik geraakt of wind ik mij op en vervolgens voel ik intuïtief aan dat een bepaald onderwerp voor mij van belang is. Ik heb het bijvoorbeeld bijna niet over de ministers. Het gaat vaak over grotere verbanden. Zo kwam ik er ineens achter dat de politiek, bedrijven of instellingen altijd op dezelfde manier reageren op tegenslagen. Ze beginnen met ontkennen en dan wordt het ‘wij herkennen ons niet in dat beeld’.

Er worden altijd een paar stappen genomen om de verantwoordelijkheid af te schuiven. Het is nooit hun schuld en als het hun schuld wél is dan kunnen ze er niets aan doen. Wanneer ik dan voor de tiende keer een variant van die tactiek hoor dan denk ik: wacht even: dit is wat ze doen, dat ga ik opschrijven en gebruiken. Dat is dus wat anders dan naar het nieuws kijken om onderwerpen te scoren.”

Dolf vindt leuk om ‘zalen tegen elkaar uit te spelen’. Dat ze er vorige week in Bergeijk echt helemaal niets van snapten, maar dat het hier vanavond in Hendrik-Ido-Ambacht stukken beter is. En natuurlijk is de zaal waar hij op dat moment speelt altijd de slimste. Maar is het ook waar? Is de ene zaal slimmer dan de andere? Jansen: “Zalen zijn verschillend. Er zijn zalen die gewoon een leuke avond willen hebben, iets wat ook kan bij mij: er zitten genoeg grappen in mijn programma. Maar ik wil ook andere emoties voorbij laten komen. De grote thema’s van het jaar kunnen niet onbesproken blijven. Ik wil dat ze weten waar ik sta. Ik wil dat we ons afvragen waar we met z’n allen op dit moment voor staan. Belangrijk in deze voorstelling zijn bijvoorbeeld vragen als ‘wat heb ik van mijn vader meegekregen?’ en ‘wat probeer ik aan mijn kinderen mee te geven?’. Ik ga dus niet alleen maar voor de vette lach, omdat ik daarmee scoor. Als ik merk dat een zaal dat eigenlijk wel zou willen, dan word ik een beetje recalcitrant, dan ga ik juist een beetje de andere kant op duwen, om te kijken waar ze dan wél door geraakt worden. Dat is het voordeel van hoe ik speel. Ik heb geen vaststaand programma, mijn voorstellingen blijven altijd open. Ik ben tijdens het spelen voortdurend bezig met het nemen van beslissingen. Ik gebruik nooit meer grappen dan nodig is. Ook bij de serieuze onderwerpen doe ik dat. Wanneer ik merk dat de boodschap wel duidelijk is, maak ik een haakse bocht en dan zien we wel weer waar we uitkomen.”

Het vader/kind-element waar Jansen in zijn antwoord even aan raakt, zorgt voor een paar ontroerende momenten in De Nieuwsjager, zoals een prachtig verhaal over Bruce Springsteen en zijn vader. Dat leidt tot de volgende vraag: Hoe bespreek je de issues van het leven met je kinderen? Jansen: “Ik hou er niet van om expliciet te zeggen hoe de dingen in elkaar zitten. Ik stel vragen, ga met ze in gesprek. Soms fuck ik een beetje met hun brain door dubieuze stellingen te poneren die hen dwingt om zelf na te gaan denken. Wij zijn als ouders veel te vaak bezig met dingen voor hen op te lossen of te zeggen ‘zo is het’ of  ‘zo moet het’. Kinderen kunnen zich ook druk maken over de oorlogen die ze zien op tv, of over de klimaatveranderingen. Daarin moet je ze serieus nemen en in gesprek gaan met ze. En niet, omdat je als volwassenen nu eenmaal slimmer bent en meer ervaring hebt, gewoon even stellen hoe de zaken in elkaar zitten. Eigenlijk doe ik precies hetzelfde met een zaal.”

Terug naar de politiek zegt Dolf Jansen in zijn voorstelling dat hij zich verbaast over politici die dingen beweren waarvan wij met z’n allen meteen kunnen zien dat ze niet waar zijn. Als Rutte met stelligheid beweert dat wij meer asielzoekers niet aankunnen, dan is dat niet waar. Natuurlijk kunnen wij dat. Refererend aan die uitspraak, stellen wij dat ook cabaretiers wel eens dingen beweren die niet waar zijn. Zo eindigt Dolf Jansen zijn voorstelling met de stelling dat volgend jaar alles goed komt – een belofte die absoluut niet bewaarheid zal worden… Jansen: “Nee, dat is natuurlijk heel raar. Maar het raakt wel aan iets wat we allemaal herkennen: ons dingen voornemen. We zijn heel goed in ons dingen voornemen, vooral in de maand januari. Maar ja, alles komt natuurlijk pas goed, wanneer je ook dingen doet. Ik vond die gedachte wel aardig. Ik kan wel zeggen: ik ga het allemaal anders doen, maar waar ik uiteindelijk écht goed in ben, is mij dingen voornemen.” 

De Nieuwsjager | Dolf Jansen
za 1 november 2014 | 20.15 uur
meer info en tickets