Interview: Sara Kroos

Sara Kroos staat in het theater met een gloednieuwe voorstelling: ‘Van Jewelste’. Naast haar werk voor radio en televisie, blijft theater haar grote liefde zegt ze. "Zo'n hele zaal aan het lachen maken op zo'n avond, dat het publiek er dan echt even uit is, even weg van het dagelijkse, dat is zo te gek om te mogen doen."

‘Van Jewelste’ is inmiddels haar zevende programma. Ze begon op haar achttiende en groeide eigenlijk op voor de ogen van het publiek. "Ja, dat is best gek. Ik ben nu 32 en waar ik rond m'n 18e mee bezig was, zijn nu totaal m'n thema's niet meer. Ik neem mezelf ook lang niet meer zo serieus als dat ik deed toen ik 18 was. Iedereen heeft dat denk ik wel, net als dat je foto's ziet van jaren terug en denkt: wat had ik toen aan zeg? M'n publiek is veel breder geworden, m'n shows zijn toegankelijker. Mijn humor zal altijd zo nu en dan op het randje zijn, maar vooral heel herkenbaar voor jong en oud."

Voor een jonge vrouw die al bijna vijftien jaar in het vak zit - Kroos: "Hoe zit dat trouwens, krijg je dan een horloge of iets van de schouwburgen?" - lijkt er geen sabbatical of pauze nodig. "Ik ben heel blij dat ik steeds nieuwe ideeën heb. Eigenlijk steeds meer ook, gek genoeg. Zolang er grappen komen en verhalen, die ik allemaal opschrijf in een schriftje voor een nieuwe voorstelling, vraag ik aan m'n agent om een nieuwe tournee. Ik wil het fris houden, energiek. Ik heb altijd zin om te spelen. Als ik mensen hoor over het reizen dat ze tegenstaat, dat snap ik niet. Ik vind het juist zo leuk om door het hele land te staan. Als je dan na twee seizoenen zo'n theater weer binnenstapt denk ik: wat leuk om terug te zijn hier, we gaan er een fantastische avond van maken. Mensen in m'n zaal werken hard, hebben het allemaal druk, die kopen dan een kaartje voor een mooie avond in het theater en dan vind ik dat ze die ook dubbel en dwars moeten krijgen."

Een avond "Van Jewelste" dus?
"Precies! Een avond van jewelste zoals je dat in het theater hoort te hebben. Als ik mijn zaal inkijk en ik zie daar mensen van 16 tot 66 lachen om dezelfde dingen, dat kan me echt ontroeren. Dat blijft de magie van theater. Dat je samenkomt, dat het lachen en af en toe een traan zo'n hele zaal verbindt. Dan maakt het dus niet uit wat je doet of hoe oud je bent, als je allemaal om hetzelfde lacht. Ik denk dat ik dat als een van de grootste complimenten zie: dat ik zo'n breed publiek heb. En wat ik ook altijd te gek vindt is als iemand zegt dat hij of zij een beetje moe en Chagrijnig binnenkwamen maar vrolijk de deur weer uitgaat na m'n show. Dat is toch te gek?"

Je hebt verschillende generaties in je zaal zitten, en je voorstelling gaat ook over verschillende generaties?

"Ja, over mijn ouders, mijzelf en mijn dochter. Ik kwam op het idee voor deze voorstelling toen mijn ouders het huis naast ons kochten. Wij hadden een klein wit huisje naast ons, zo'n vakantiehuisje, en dat hebben zij nu gekocht. Ze zitten daar dus niet permanent, maar ik dacht natuurlijk wel; stel dat ze er straks wel altijd zitten, hoe zou dat zijn? Ik ben heel close met m'n ouders, maar bij iedereen die ik het vertelde kwam er toch wel even lichte paniek in de ogen: stel dat mijn ouders naast me kwamen wonen, hoe zou dat zijn...? 

Dat idee is de basis geworden voor de voorstelling. Niet zozeer ouders en kinderen, alswel hoe de verschillende generaties met elkaar omgaan. De verschillen tussen hun generatie, de mijne en die van m'n dochter. En de onhandigheden tussen die generaties natuurlijk. Familie is een fijn onderwerp voor grappen, iedereen kent het wel en wee van familieweekends en etentjes. 

En iedereen kent de kwetsbaarheid van ouder wordende ouders, waar ik het ook over heb in een verhaal met wat minder lach. Ik heb een stuk over onze keukentafel in de voorstelling: dat ik de tafel rondkijk en mijn ouders, mijn vrouw en mijn kind zie zitten. En dat ik denk: stop de tijd, zo moet het blijven. Dat gaat ook over mijn ouders die ouder worden. In dat verhaal zeg ik dat ik nu nog geen bord minder hoef neer te zetten op die keukentafel. Die keukentafel herkent iedereen. En er zijn mensen in het publiek die al wel borden minder neerzetten op tafel, en mensen die de angst daarvoor met mij delen. Het is een persoonlijk programma, maar heel herkenbaar, daardoor wordt het van ons allemaal op zo'n avond. "

Geen politiek engagement dus?

"Nee, ik houd me op het toneel niet met politiek bezig. Ik observeer mensen graag, hoe ze met elkaar omgaan, de sociale dingen waar de grap in zit, dat is mijn engagement. Ik denk dat je het op het podium echt moet hebben over waar je enthousiast van raakt, waar je echt graag iets over zegt: dat is bij mij veel meer de onhandigheden van mensen dan de politiek met naam en toenaam te benoemen bijvoorbeeld. Ik zou ook nooit vertellen in een programma dat ik weet 'hoe het zit' want volgens mij weet niemand dat en is dat juist het fijne. Laat mij maar vooral veel grappen maken, een mooi verhaal vertellen, een lied zingen, daar ligt m'n hart, dat doe ik het allerliefste."

Dus er zitten nog wel liedjes in je voorstelling?

"Zeker, ik heb mijn drummer Rutger Hoorn mee en er zitten een paar liedjes in, die ik deze zomer heb geschreven. In de liedjes kan ik de meer kwetsbare, ontroerende kant kwijt. Mijn grappen kunnen soms wat op het randje zijn wat ik zei, nooit kwetsend trouwens hoor ik ken de grens inmiddels goed, maar in mijn liedjes kan ik mijn andere kant ook laten zien. Ik zou ook nooit voor één kant kunnen kiezen. Ik houd van het energieke en hilarische van de conferences, maar dan wel afgewisseld met een mooi, verstild liedje.

Er zit een liedje in over mijn ouders bijvoorbeeld, waarbij ik de eerste try-outs tranen in de ogen had. Dat mag natuurlijk eigenlijk niet op het podium, maar het raakte mij zelf ook, omdat ik natuurlijk aan mijn papa en mama dacht. Maar het gaat in het theater óók om de papa en mama van de mensen in de zaal, het publiek denkt aan hún ouders, mijn tranen horen daar niet bij.

Overigens zijn niet alle liedjes heel klein hoor, er wordt ook wel flink geknald met Rutger op de drums. Soms gaan mensen onder een liedje hun mobieltje checken, dat moet je niet hebben, het is geen pauzemoment."

Improviseer je weer veel in dit programma?

"Minder dan de vorige keer. Mensen zijn ook vaak bang om op de eerste rij te zitten bij me hoorde ik; bij deze, voor wie dit interview leest, je kunt met een gerust hart bij mij op de eerste rij. Alle rijen trouwens, want ik spreek in deze voorstelling niemand direct aan over iets. In m'n vorige programma (Voor de leeuwen, red.) heb ik heel veel gepraat met het publiek en dat vond ik echt te gek, dat was voor dat programma m'n uitdaging. Nu heb ik een ander doel voor ogen gehad: namelijk van de hele show, één verhaal maken. Ik heb iedere voorstelling een ander streven, ik wil mezelf blijven vernieuwen. Vorige keer was ik de eerste keren behoorlijk nerveus om te improviseren, dit keer vond ik het heel spannend om in deze voorstelling echt een verhaal te vertellen. Ik ben vrij streng voor mezelf met het maken van een voorstelling, moet ook wel, het moet deksels leuk worden voor het publiek en voor mezelf. Want als dat lukt, dan is alles licht op zo'n avond. Dat is verslavend denk ik, die magie van theater. Als je een zaal zo kunt laten lachen en mensen vrolijk de deur uit laat gaan, dat is zo'n fantastisch iets. Ik had na afloop van de voorstelling vorig seizoen, een mevrouw in de foyer die me vertelde dat ze vreselijk gelachen had. Ik zei netjes dankjewel, het is altijd fijn om een compliment te krijgen en ik had er verder geen gedachte bij of zo. Maar toen zei ze erachteraan: dit was de eerste keer dat ik weer naar het theater was sinds ik heel ziek ben geweest. En dat raakte me zo. Je staat daar toch te weinig bij stil, dat het nooit alleen zomaar lachen is, al die mensen zitten daar met een verhaal, groot of klein. En vanuit die gedachte ben ik Van Jewelste ook begonnen, dat iedereen met een verhaal komt vanaf huis naar het theater." 

Van Jewelste van Sara Kroos is op woensdag 22 januari 2014 te zien in Schouwburg Almere.